Blog

Tης Λήδας Shantala
(από τις συνεδρίες online satsang)

Αυτοκυριαρχία σημαίνει άσκηση ισχυρής θέλησης ενάντια στις παρορμήσεις μας για να δρομολογήσουμε το μέλλον μας σύμφωνα με τις επιλογές μας. Ο αυτοέλεγχος απαιτεί ένα όραμα για τον μελλοντικό εαυτό μας. Και το να κρατάει η θέληση το χαλινάρι για να πραγματοποιήσει αυτό το όραμα. Μαθαίνουμε να ελέγχουμε τους εαυτούς μας και να βγαίνουμε από τα ασυνείδητα πρότυπα αντίδρασης που φέρουμε μέσα μας.
Ο άνθρωπος, κατά τα γιόγκικα κείμενα, είναι φτιαγμένος από prana, νου, διάνοια και την εσώτερη οντότητα, τον εαυτό. Ο εαυτός είναι μέρος της πνευματικής ολότητας και εδρεύει μέσα στο σώμα. Είναι ο οδηγός, ο συντηρητής και ο ρυθμιστής, είναι αυτός που απολαμβάνει τα αποτελέσματα των πράξεων μας.

H Μπαγκαβάντ Γκίτα, στο 13.22 λέει: «Το πνεύμα που κατοικεί μέσα σε αυτό το σώμα, είναι ουσιαστικά το ίδιο με το ανώτατο, με το συλλογικό πνεύμα. Καλείται ο μάρτυρας, ο πραγματικός οδηγός, ο υποκείμενος όλων, αυτός που γεύεται την εμπειρία, είναι η ανώτατη αρχή και το απόλυτο».

Το γνώθι σαυτόν

Αυτοκυριαρχία σημαίνει αυτοέλεγχος στο σώμα και στις πράξεις μας, στο νου και στις συγκινήσεις μας. Και αυτό προϋποθέτει το γνώθι σαυτόν. Το να μας έχουμε γνωρίσει συναισθηματικά και νοητικά. Να γνωρίζουμε τα πρότυπα σκέψης μας και να έχουμε συνειδητοποιήσει τα συναισθήματά μας. Το ποιοι είμαστε ψυχολογικά, νοητικά και πνευματικά. Το υλικό, το ανθρώπινο κομμάτι μας, η εξωτερική μας φύση να συνειδητοποιηθεί, να αναπτυχθεί και να αναγνωρίσει την εσώτερη φύση μας, το πνεύμα, ως τον πυρήνα της ζωής μας. Τη σχέση δηλαδή της ύλης, του σώματος μας (της prakriti) με το πνεύμα, που υπάρχει μέσα και έξω από το σώμα μας ως ενιαίο, διευρυμένο πεδίο, μέσα στο οποίο αναπτύσσεται η ύλη και το σώμα μας (ο purusha).

Ποιος είμαι

Ο αυτοέλεγχος είναι μεγάλης σημασίας στη διαδικασία της εξέλιξής μας.
Εξέλιξη ονομάζεται το  ξεδίπλωμα της πνευματικής  μας φύσης και των πνευματικών μας δυνάμεων -του purusha,- μέσα στην καθημερινή εμπλοκή και τριβή τους με την καθημερινότητα. Δηλαδή ο τρόπος που συναλλασσόμαστε με την καθημερινότητα μέσω των πράξεων, των συναισθημάτων και των σκέψεων μας και το κατά πόσον είναι συνειδητός. Η συνειδητοποίηση είναι το μέσον για να εκφραστούν όλο και περισσότερο οι πνευματικές ιδιότητες και χάρες, έναντι των ψυχολογικών και νοητικών ασυνείδητων αντιδράσεων.

Samadhi: Η παράδοση και απορρόφηση του αντικειμένου  από το υποκείμενο, το πνεύμα

Η ψυχονοητκή μεταμόρφωση όμως, το samadhi, επέρχεται μέσα από την απορρόφηση του πεδίου στο οποίο βρίσκεται ο νους μας, από την βαθύτερη υποκείμενη πνευματική ουσία. Για να μας απορροφήσει η βαθύτερη φύση μας, χρειάζεται να είμαστε συντονισμένοι με την πνευματική μας διάσταση.

Η Baghavad Gita στο 3.42 γράφει: 
"Οι αισθήσεις είναι ανώτερες από τα ορατά αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένου και του σώματος. Ο νους είναι ανώτερος από τις αισθήσεις. Η διάνοια είναι ανώτερη από το νου και ανώτερος της διάνοιας και όλων είναι ο εσώτερος εαυτός, ο Πούρουσα".

Το  ταξίδι στην καμπύλη της μεγάλης Ζωής

Η Katha Upanishad προτείνει μία αναλογία. Παρομοιάζει το σώμα μας με μια άμαξα. (1.3-9)
Στην Katha Upanishad όπως και στην Gita, οι αισθήσεις μας συγκρίνονται με τα άλογα που τραβούν την άμαξα. Ο νους είναι τα ηνία, η διάνοια είναι ο ηνίοχος και η ψυχή μας είναι ο o επιβάτης, ο κύριος όλων, χάριν του οποίου υπάρχει η άμαξα, τα άλογα και ο ηνίοχος.
Για να είναι το ταξίδι ασφαλές, θα πρέπει η άμαξα να είναι υψηλής ποιότητας, τα άλογα δυνατά και εξημερωμένα και τα ηνία δυνατά, για να συγκρατούν και να καθοδηγούν τα άλογα.  Ο ηνίοχος θα πρέπει να είναι ένας εκπαιδευμένος οδηγός που να ξέρει το δρόμο και να είναι ικανός να ελέγχει τα άλογα. Πάνω απ'όλα, ο επιβάτης που κάθεται στην άμαξα θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση και ισχυρός, ώστε να κυβερνά και να καθοδηγεί τον οδηγό, για να αποφευχθεί κάθε πιθανότητα λάθους χειρισμού ή λανθασμένης κατεύθυνσης. 
Από την άλλη, εάν το όχημα δεν είναι σε καλή κατάσταση, αν τα άλογα είναι αδύναμα και ανεκπαίδευτα, αν τα ηνία είναι ακατάλληλα, αν ο οδηγός δεν είναι σώφρων αλλά επιπόλαιος και αν ο επιβάτης είναι αδύναμος και ανίκανος να δώσει σωστές οδηγίες, το ταξίδι μπορεί να εμφανίσει τεράστιες δυσκολίες και κινδύνους.
«Ο  απρόσεκτος επιβάτης θα είναι αναγκασμένος να περιπλανιέται στον κύκλο των κοσμικών φαινομένων της γέννας και του θανάτου» λένε τα κείμενα*.
Αυτός όμως που είναι προικισμένος με διάκριση και πειθαρχημένο νου, θα κατακτήσει το στόχο της εσωτερικής χειραφέτησης και θα ελευθερωθεί από τα δεσμά του karma και από τον κύκλο των γεννήσεων και του θανάτου. Θα σταματήσει η αναγκαστική μετανάστευση της ψυχής του.
«Ο άνθρωπος που η διάνοια του διακατέχεται από  διάκριση, συγκρατώντας σταθερά και με έλεγχο τα ηνία του νού του, θα φθάσει στην υψηλότερη πνευματική τοποθεσία». 

 *Σύμφωνα με την ινδική φιλοσοφία όπως και την αρχαιοελληνική, το ταξίδι δεν περιορίζεται στη ζωή που ξεκινάει με την ενδομήτρια ζωή, κάνει τoν κύκλο του χρόνου και τελειώνει με το θάνατο. Ως ταξίδι θεωρείται το μεγάλο ταξίδι της ψυχής ανάμεσα σε γεννήσεις και θανάτους, μαζί με τα ενδιάμεσα διαστήματα ύπαρξης σε λεπτοφυή πεδία. Το ταξίδι της μετανάστευσης των ψυχών, όπως έλεγε ο Πλάτωνας.

Το άγριο δάσος της καθημερινότητας

Σύμφωνα με αυτήν την προσέγγιση, ο κόσμος που ζούμε δεν είναι το πραγματικό μας σπίτι. Η ψυχή μας, ξεκομμένη μέσα στους αιώνες από την πηγή της, περιπλανάται σε αυτόν τον κόσμο που παρομοιάζεται με δάσος. Για τον jiva (την εξατομικευμένη ψυχή), ο κόσμος αυτός είναι τρομακτικός. Η ψυχή ταράζεται και απειλείται από τα θηρία του φόβου, του μίσους, της προσκόλλησης, της απώλειας, της ασθένειας, της φθοράς του χρόνου και του θανάτου που υπάρχουν άφθονα μέσα στο δάσος της ζωής.
Ως μέσον για ασφαλές ταξίδι, το πνεύμα παρέχει στον άνθρωπο το δώρο του σώματος του, για να  επιτρέψει στο πνευματικό του σπίτι. Το ταξίδι αυτό της πνευματικής συνειδητοποίησης, θα το υλοποιήσει ο άνθρωπος με αυτό του το σώμα, με αυτόν το νου, με τις αισθήσεις και τη διάνοια που διαθέτει και θα ήταν ευκολότερο να φθάσει στον προορισμό του εάν αυτά τα μέσα ήταν ανεπτυγμένα και εξημερωμένα.

Ο νους είναι η αιτία τόσο των δεινών μας όσο και της ελευθερίας μας

“Mana eva manushyanam karanam bandamokshayoh”

Ένας εξαγνισμένος αναπτυγμένος και ελεγχόμενος νους μετατρέπεται σε μέσον για την ψυχική μας απελευθέρωση, ενώ ένας ανεξέλεγκτος, απείθαρχος νους, γίνεται η αιτία της σκλαβιάς μας. Με τον ίδιο τρόπο που ένας ιππέας είναι ελεύθερος και ασφαλής όταν το άλογο δεν τρέχει ανεξέλεγκτα, αλλά είναι κάτω από τον έλεγχό του και τον υπακούει.
Αυτοκυριαρχία δεν είναι η καταπίεση και η ψυχονοητική ισοπέδωση.
Ο νους, οι αισθήσεις, οι συγκινήσεις μας θα πρέπει να θεωρούνται ως χρήσιμοι υπάλληλοι όμως ως επικίνδυνα αφεντικά. Χρειάζεται βαθιά κατανόηση και βίωμα θεραπευτικό των προτύπων σκέψης και των ψυχικών μας αντιδράσεων, ώστε να οδηγηθούμε παράλληλα με την άσκηση στη γιόγκα, στον αυτοέλεγχο.

Μια βάρκα στα βαθιά

«Η αυτοκυριαρχία του νου και των αισθήσεων είναι αλληλένδετες».  Λέει ο Κρίσνα, στην Baghavad Gita (2.60):
"Από τη φύση τους ταραχώδεις οι αισθήσεις ακόμη και ενός σοφού ανθρώπου, τελικά τον παρασύρουν, Arjuna".
«Όταν οι περιπλανώμενες αισθήσεις παρασύρουν το νου, παρασύρουν μαζί και τη διάνοια, όπως ένας δυνατός άνεμος παρασύρει μια βάρκα στα βαθιά» (Gita 2.67)
Η νοημοσύνη στέκει ψηλότερα από τις αισθήσεις και το νου και θα πρέπει να ασκεί επάνω τους  της σοφία της, μέσα από φωτισμένη εκλογίκευση και διάκριση.

Σαν σφιχτοδεμένοι κόμποι, ζουν μέσα μας τα βιώματα

 Οι εντυπώσεις που υπάρχουν μέσα στο νου και το συναίσθημα, αποτελούν νοητικούς κόμπους, που μόνον η αδιάλειπτη διάκριση μπορεί να λύσει. Αν δέσουμε μια κλωστή σε κόμπους, οι κόμποι δεν μπορούν να λυθούν ασκώντας δύναμη χωρίς ευφυΐα, υπομονή, και προσοχή.   

Ο διαλογισμός και η αποδοχή

Η επαναληπτική πρακτική του να διαλογιζόμαστε επάνω στην φύση μας, στην πραγματική εσώτερη φύση της ψυχής μας, στο πνεύμα, βοηθά στην κατανόηση της σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στο σώμα, το νου, τις αισθήσεις μας και την ψυχή μας. 
Η συνειδητή προσπάθεια αποδοχής όλων όσων συνέβησαν στη ζωή μας και των ψυχικών τραυμάτων που άφησαν, βιώνοντας σε βάθος τα συναισθήματα μας,   επιτρέπει τη σταδιακή ίαση και την εξέλιξή μας στο διαλογισμό

Η ταύτιση με το Είναι οδηγεί στην ψυχική και νοητική ελευθερία

Είμαστε πνεύμα, αιώνιο και αθάνατο. Πώς γίνεται το αιώνιο πνεύμα να γίνεται σκλάβος της μύτης, των ματιών, των αυτιών;  Χρειάζεται να αντιστρέψουμε το ρεύμα.  Σε συνεργασία με τη διάνοια, χρειάζεται συχνά να παλέψουμε με τις αισθήσεις και το νου μας και να βγούμε νικητές.  Μόνο με αυτοκυριαρχία μπορούμε να κατακτήσουμε την καθημερινή μας ηρεμία, και επίσης την μεγάλη ειρήνη που ξεπερνάει κάθε αντίληψη.

Λήδα Shantala

Mε έμπνευση από τα κείμενα:
"The practical approach to Divinity" (του sri Chandra Swami Udasin), "Βhaghavad Gita", "Katha Upanishad"